Zasady ochrony roślin w ogrodzie zimowym, szkodniki

Istnieje wiele czynników powodujących różnorodne uszkodzenia roślin w ogrodzie zimowym. Należą do nich m.in. złe umiejscowienie roślin (zbyt nasłonecznione/zacienione), zbyt niska/wysoka temperatura bądź jej nadmierne wahania, niewystarczająca bądź nadmierna wilgotność powietrza, nieprawidłowe nawadnianie (niedobór/stojąca woda), niewłaściwe podłoże, niedobór substancji odżywczych bądź przenawożenie.

Widoczne objawy szkód, to głównie zmiana zabarwienia liści (żółknięcie, plamy, oparzenia), osłabiony wzrost, zamieranie brzegów blaszek liściowych, opadające liście, pąki i kwiaty a w ostateczności nawet obumarcie rośliny. Osłabioną roślinę łatwo atakują też wszelakie czynniki chorobotwórcze np. grzybowe/bakteryjne, bądź szkodniki. Rozpoznanie przyczyny uszkodzenia jest często trudne, dlatego warto poradzić się doświadczonego ogrodnika.

Działanie w celu wykluczenia czynników osłabiających roślinę, jest zdecydowanie ważniejsze niż zwalczanie skutków choroby. Podstawą jest stworzenie optymalnych warunków rozwoju, co jest najważniejszym warunkiem dobrego stanu i zdrowia roślin.

Rozpoznawanie szkodników

Mączniak prawdziwy i rzekomy

Powoduje biały, mączysty, zmywalny nalot po obu stronach liści. W skrajnych przypadkach chore części rośliny brązowieją i mogą obumierać. Mączniak rzekomy powoduje białawoszary, pleśniowy nalot na spodniej stronie liści natomiast na wierzchniej, jasno lub ciemnożółte plamy.
*Zwalczanie: należy usunąć i zniszczyć porażone części roślin a roślinę opryskać i podlać odwarem ze skrzypu lub pokrzywy.

Szara pleśń

Objawem charakterystycznym jest pojawienie się na liściach, kwiatach i łodygach zgniłobrązowych plam, pokrytych białoszarym nalotem pleśni. Chorują przede wszystkim młode, osłabione rośliny. Rozwojowi pleśni sprzyjają wysoka wilgotność powietrza i słabe wietrzenie.

*Zwalczanie: należy usunąć i zniszczyć porażone części roślin, nie podlewać zbyt intensywnie i często wietrzyć.

Sadzaki

Rodzaj grzybów powodujący czarny nalot na liściach i łodygach. Współistnieją z występowaniem szkodników wydalających lepkie odchody (spadź). Sadzaki osadzają się na spadzi, nie wnikając w tkankę rośliny. Oszpzecają one roślinę i ograniczają ilość światła docierającego do liści.

*Zwalczanie: lekki nalot zmyć letnią wodą oraz usunąć i zniszczyć liście pokryte grubą warstwą grzybów. Często praktykuje się przecieranie roślin wilgotną szmatką nasączoną roztworem mydła potasowego

Bezwzględnie pozbyć się szkodników powodujących spadź.

Mszyce

Na spodzie liści i pędach widoczne są całe kolonie mszyc o różnorodnym zabarwieniu. Porażone części roślin pokryte są lepką spadzią. Dochodzi do zaburzenia wzrostu rośliny a nawet obumarcia, liście są poskręcane i zwinięte. Owady wysysają sok z liści, pędów, kwiatów a niektóre gatunki nawet z korzeni.

*Zwalczanie: opryskiwanie wyciągiem z piołunu lub pokrzywy. Bardzo skuteczny jest też roztwór octu i wody w proporcjach 1:10 (np. 100ml octu na 1l wody) oraz spryskiwanie wywarem z cebuli lub czosnku.

Naturalnym wrogiem mszyc jest biedronka i złotook.

Tarczniki, miseczniki, wełnowce

Szkodniki widoczne jako małe , okrągłe lub wypukłe tarczki pod którymi kryją się drobne owady. Wełnowce nie mają tarczek natomiast pokrywa je mączysta wydzielina woskowa. Atakują głównie rośliny o sztywnych i skórzastych liściach. Podobnie jak mszyce wytwarzają spadź. Występują na szyjce korzeniowej, łodygach, w kątach i na spodniej stronie liści. Jako że wysysają soki z tkanek rośliny, liście zabarwiają się na żółto po czym opadają.

*Zwalczanie: zeskrobanie tarczek, usunięcie owadów, zmycie spadzi. Można również przemywać rośliny octem, denaturatem lub alkoholem etylowym,

oraz zastosować olej parafinowy do spryskiwania.

Mączliki

Częsty gość niepożądany w oranżeriach to mączlik szklarniowy. Szkodniki widoczne jako małe muszki (wielkości ok 2mm) bardzo szybko się namnażają (jedna samica składa do 350 jaj). Z jaj wylęgają się żerujące na spodniej części liści żółtozielone larwy. Zarówno dorosłe osobniki jak i larwy wysysają z rośliny soki zostawiając na niej słodkie odchody. Porażone liście pokrywają się żółtymi plamami, usychają i opadają.

*Zwalczanie: Bardzo skuteczne są żółte tablice lepowe, które zwabiają mączliki kolorem. Jako, że larwy są najbardziej żarłoczne to głównie je należy niszczyć. Pomocny może się okazać wywar z wrotyczu: 50 g pokrojonego ziela zalać 1l wody i ostawić na 24h. Następnie gotować 20 minut na wolnym ogniu i przecedzić. Przed zastosowaniem ostudzić i spryskiwać rośliny roztworem (1:5).

Przędziorki

Małe pajączki (długości ok 0,5mm) o barwie żółtej, zielonej lub czerwonej. Żerują na różnych częściach rośliny a pierwszym objawem jest pojawienie się białożółtych przebarwień (cętek) na górnej części liści. W krótkim czasie liść całkowicie zmienia barwę, usycha i odpada. Rozmnażają się wyjątkowo szybko (cykl rozwojowy trwa 12-20 dni). Jeśli przędziorki występują masowo, da się zauważyć oplatającą niemal całą roślinę delikatną pajęczynę.

*Zwalczanie: ponieważ pojawieniu się tych szkodników sprzyja suche, ciepłe powietrze, należy ustawić roślinę w miejscu bardziej zacienionym, wilgotnym i chłodnym.. Dobry efekt zwalczania przędziorków można uzyskać stosując wyciąg z ząbków czosnku lub łusek cebuli. Ząbki czosnku (około 25 g) zalewamy 1 litrem zimnej wody i odstawiamy na 12-14h. Następnie przecedzamy roztwór, rozcieńczamy wodą w stosunku 1:1 i rozpylamy na roślinę.

Komarnice

Delikatne, czarne muchówki, latające głównie w okolicy podłoża rośliny (głównie przy substratach wilgotnych, zawierających torf). Larwy występujące w podłożu mogą mieć nawet do 7mm, żerują na korzeniach roślin i u podstawy łodyg.

*Zwalczanie: zwalczanie larw polega na osuszeniu gleby, po czym stosuje się jej dezynsekcję.

Wciornastki

Należące do rzędu przylżeńców smukłe, żółte lub brązowo-czarne owady zaopatrzone w dwie pary strzępiastych skrzydeł. Porażone części roślin wyglądają jak cętkowane i mają srebrzysty połysk, liście żółkną i usychają.

*Zwalczanie: wciornastki nie lubią wilgoci, zatem pomoże spryskiwanie codzienne rośliny wodą bądź przestawienie jej w miejsce bardziej wilgotne. Można też przemywać spodnie części liści, wodą z mydłem i czosnkiem.

Biologiczne zwalczanie szkodników

Do zwalczania szkodników można wykorzystać ich naturalnych wrogów. Jest to bardzo popularna metoda.

Stosowanie pożytecznych organizmów ma szereg zalet:

• Można je wprowadzać ręcznie, bez użycia środków technicznych.

• Nadają się do wszystkich roślin w ogrodzie, gdyż nie mają żadnego szkodliwego działania.

• Nie występuje niebezpieczeństwo, że szkodniki się uodpornią.

• Nie ma konieczności przestrzegania karencji, jak w przypadku środków chemicznych.

W sklepach ogrodniczych można kupić pożyteczne gatunki, stosowane do niszczenia szkodników. Do zwalczania miseczników, tarczników i wełnowców wykorzystuje się biedronki australijskie. Mączlik szklarniowy jest niszczony przez dobrotnicę szklarniową, a przędziorki przez dobroczynka szklarniowego lub drapieżne roztocze. Mączniki są zwalczane przez gąsieniczniki. Do walki z mszycami wykorzystuje się biedronki australijskie, złotooki i drapieżne pryszczarki.

Aby pożyteczne organizmy mogły się wystarczająco intensywnie rozmnażać, należy pamiętać, że temperatura w ogrodzie zimowym musi wynosić przynajmniej 15°C (w niższej temperaturze szybko giną). Ma to zatem sens w ciepłych, całorocznych ogrodach zimowych.

Zwalczanie mechaniczne

Metoda polegająca na wycinaniu i niszczeniu porażonych np. przez grzyby, części roślin. Zapobiegamy tym samym, aby szkodniki chorobotwórcze nie przeniosły się na zdrowe jeszcze części rośliny. W przypadku większych szkodników tj. larwy, gąsienice, ślimaki zbieramy je ręcznie. Ciekawym rozwiązaniem jest też mechaniczne usuwanie szkodników z roślin za pomocą małego samochodowego odkurzacza.

Zwalczanie biotechniczne

Skutecznością tej metody jest umiejętne wykorzystywanie naturalnej reakcji szkodników na bodźce fizyczne lub chemiczne. Celem jest zmniejszenie populacji szkodnika do takiej ilości, by była dla roślin bez znaczenia. Jako pułapki można stosować żółte lepkie tablice, białe lub niebieskie folie czy taśmy pokryte lepką substancją. Przyciągająca owady barwa i silna lepka substancja stają się łatwą pułapką dla szkodników. Podobne efekty możemy osiągnąć poprzez ustawienie między roślinami żółtych szalek z tworzywa sztucznego wypełnionych wodą z płynem do naczyń. Zmniejsza to napięcie powierzchniowe wody, powodując iż zwabione owady nie pływają po powierzchni, lecz szybko toną.

Chemiczna ochrona roślin

Chemiczna ochrona roślin w ogrodzie zimowym, wymaga dużej wiedzy i odpowiedzialności i jest stosowana wyłącznie jako środek ostateczny. Środki ochrony roślin są niebezpieczne a przy niewłaściwym użyciu mogą szkodliwie wpłynąć na ochraniane rośliny, inne żywe istoty a nawet na zdrowie ludzi przebywających w pomieszczeniu.
Najlepiej zasięgnąć profesjonalnej porady fachowców i jeśli to tylko możliwe zdecydowanie unikać tego rodzaju środków w przydomowych oranżeriach.

Kwarantanna nowych roślin

Choroby i szkodniki roślin rozprzestrzeniają się bardzo szybko w zamkniętym środowisku ogrodu zimowego. Często trudno je zauważyć a gdy już widać skutki żerowania bywa, że jest za późno by roślinę uratować. Zanim nowy egzemplarz trafi między inne rośliny, warto zatem poddać go kilkudniowej izolacji w jasnym pomieszczeniu o odpowiedniej temperaturze. Podczas takiej kwarantanny dobrze jest obejrzeć dokładnie pąki kwiatowe, szczyty pędów, miejsca u nasady liści, ich spodnią stronę oraz kąty między pędami (najlepiej za pomocą lupy). Jeśli roślina okaże się zdrowa, można ją umieścić wśród innych w ogrodzie zimowym i cieszyć się jej widokiem.